Czym jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG)? Jak działa i co robi, aby zabezpieczyć nasze pieniądze zdeponowane w banku lub SKOK-u. Na te oraz inne pytania znajdziesz odpowiedzi w tym tekście.

Wiemy jak zabezpieczać własne pieniądze. Nasze wynagrodzenie w większości przypadków ląduje bezpiecznie na koncie w banku, a nie w kopercie w tylnej kieszeni spodni 😉 Podobnie mają się nasze oszczędności. Je lepiej trzymać na osobnym rachunku oszczędnościowym lub lokacie niż w skarpecie na dnie szafy. Wiadomo poduszka finansowa i fundusz bezpieczeństwa muszą być 😉 W razie jakichkolwiek kłopotów finansowych mamy skąd wziąć pieniądze na pokrycie nieplanowanych wydatków. Czyli można spać spokojnie. 

A jeśli nie można? Co się stanie, jeśli bank, w którym trzymamy nasze oszczędności
i gotówkę na życie, upadnie i lecąc na łeb na szyje, zabierze nam wszystkie pieniądze? Przecież to wcale nie jest jakaś tam bajka lub mrzonka, bo banki upadają - klik. Prawdą jest, że takie sytuacje miały już miejsce i prawdopodobnie będą jeszcze miały. Na szczęście istnieje Bankowy Fundusz Gwarancyjny. I to właśnie o nim będzie dzisiejszy wpis 🙂

Pewna plakietka

Odwiedzając niejeden bank, pewnie mogłeś lub mogłaś zwrócić uwagę na pewną całkiem dobrze wyeksponowaną informację. Jej treść brzmi (oczywiście mniej więcej 😉 ): Depozyty w tym banku gwarantuje BFG - Bankowy Fundusz Gwarancyjny”. Od razu robi się raźniej nieprawda? Wiedza, że ktoś czuwa nad naszymi pieniędzmi zawsze działa - delikatnie mówiąc - kojąco 🙂

Tak naprawdę niewiele osób zdaje sobie sprawę, czym jest i co robi dla nas Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Bo niby skąd? 😉 W praktyce większość z nas nie będzie miała również z nim do czynienia do momentu, w którym bank zarządzający naszymi pieniędzmi nie upadnie. Dopiero wtedy odkryjemy, że Bankowy Fundusz Gwarancyjny jest całkiem przydatną instytucją 🙂

Czym jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny?

Przejdźmy do sedna tego wpisu, czyli tego, czym jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny? Najprościej rzecz ujmując, jest to instytucja państwowa, której głównym zadaniem jest gwarantowanie wypłacalności naszych depozytów umieszczonych w bankach i kasach (SKOK-ach). Czyli ujmując to
w prostszych słowach. Zapewnia bezpieczeństwo naszym pieniądzom umieszczonym w wyżej wymienionych instytucjach finansowych i odpowiada za ich wypłatę w sytuacji, gdy taka instytucja upada. 

Na tym nie kończy się jednak rola Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Oprócz gwarancji depozytów działa on również na zasadzie znanej nam z jednej z reklam 😉 Bo jak wiemy, lepiej zapobiegać niż leczyć i podobne działanie wykonuje również BFG. Gdy, którejś z wymienionych wyżej instytucji finansowych grozi bankructwo, przeprowadza on na niej przymusową restrukturyzację. Oczywiście po to, aby taki bank lub kasa nie upadł i nie zatrząsł Polskim Systemem Bankowym.

Kiedy powstał Bankowy Fundusz Gwarancyjny?

Mając już wiedzę na temat tego, czym jest BFG, zwróćmy uwagę na, to kiedy on powstał. Bankowy Fundusz Gwarancyjny został powołany do życia 14 grudnia 1994 roku. Podstawą do jego “narodzin” była stosowna ustawa - klik. Aktualnie BFG podlega jednak innej ustawie, która została wprowadzona z dniem 10 czerwca 2016 - klik.

Reguluje ona jego funkcjonowanie, system gwarancji depozytów oraz przymusowe restrukturyzacje przeprowadzane na niewydolnych bankach lub SKOK-ach. 

Zadania Bankowego Funduszu Gwarancyjnego

Jak już wiemy, czym jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny i kiedy on powstał, przejdźmy do zadań, którym musi sprostać. Jak już napisałem we wstępie, jego głównym zadaniem jest przede wszystkim nadzór nad tym, aby nic nie zatrzęsło polskim systemem finansowym. I nie mówię tutaj tylko
o gwarancji depozytów oraz przekształcaniu zagrożonych banków i kas. Jest zdecydowanie więcej rzeczy, nad którymi czuwa. 

Zalicza się do nich między innymi:

• wypłaty pieniędzy osobom, których bank już upadł,
• analizowanie oraz przetwarzanie danych zebranych na temat banków i kas, które podlegają BFG,
• pomoc instytucjom finansowym, które już znalazły się na skraju upadku,
• pomoc przy łączeniu się jednych banków z drugimi (na zasadzie słabszy z silniejszym).

Czyli całkiem sporo zadań mających tak naprawdę jeden cel - uniknięcie upadku konkretnej instytucji finansowej lub w momencie, gdy jest on już nieodwracalny wypłata pieniędzy osobom, które miały
w nim ulokowane swoje pieniądze. 

Bankowy Fundusz Gwarancyjny wykorzystuje jedną z najstarszych prawd na świecie - lepiej zapobiegać niż leczyć 😉 fot. rawpixel from Pixabay

Mała ciekawostka

Co jest pewną ciekawostką: hierarchia poszczególnych zadań od powstania Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (czyli 14 grudnia 1994 roku) ulegała zmianie, w zależności od tego, co działo się na polskim rynku bankowym. 

W momencie powstania, BFG skupiało się przede wszystkim na wypłacie pieniędzy klientom, których banki upadły. Z czasem jednak nastąpiło przetasowanie i na pierwsze miejsce wysunęły się działania profilaktyczne mające na celu w ogóle uniknięcie takich sytuacji 😉 Czyli ponownie - profilaktyka jest lepsza niż leczenie 😉 

Działalność pomocowa Bankowego Funduszu Gwarancyjnego

Pozwolę sobie jeszcze na moment wrócić do zadań, którym musi sprostać BFG, a przede wszystkim do punktu o pomocy różnym instytucjom finansowym. Co takiego może zrobić samo BFG, aby uchronić poszczególne banki lub kasy przed upadkiem?

Jeśli pomimo wprowadzenia wszystkich środków zaradczych, któraś z powyższych instytucji chwieje się w posadach i wygląda na to, że prawdopodobnie upadnie, Bankowy Fundusz Gwarancyjny może zastosować kilka sposobów, aby taki bank lub kasę przed tym upadkiem uchronić.

Należą do nich między innymi:

• udzielenie pożyczki (oczywiście zwrotnej 😉 ),
• nabycie wierzytelności konkretnej instytucji będącej na skraju upadłości,
• danie gwarancji lub poręczenia,
• kontrola nad odpowiednim wykorzystaniem otrzymanej przez bank lub kasę pomocy,
• sprawdzanie jak jest realizowany plan naprawczy konkretnej instytucji,
• redefiniowanie wysokości wpłat rocznych przez bank lub kasę.

Kto finansuje Bankowy Fundusz Gwarancyjny?

Tylko skąd Bankowy Fundusz Gwarancyjny ma mieć pieniądze na te wszystkie wypłaty i pożyczki? To też jest dobre pytanie, ale wcale nie jakoś trudno znaleźć na nie odpowiedź patrząc na to czym się BFG zajmuje 🙂 

Struktura finansowania Bankowego Funduszu Gwarancyjnego wygląda następująco: 

• obowiązkowe składki wpłacane przez banki objęte nadzorem BFG. Są one wpłacane do jego kasy raz do roku,
• pieniądze przekazane przez Fundusz Ochrony Środków Gwarantowanych. Te pochodzą od instytucji objętych systemem gwarantowania,
• spłaty pożyczek udzielonych przez samo BFG,
• dodatkowe pieniądze otrzymane w ramach pomocy zagranicznej,
• dotacje płynące z budżetu państwa,
• kredyt z NBP.

Kogo obejmują gwarancje Bankowego Funduszu Gwarancyjnego?

Ok, przejdźmy teraz do tego, kogo obejmują gwarancje Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Dotyczą one pieniędzy oraz innych należności osób fizycznych znajdujące się na kontach w bankach
i kasach. Czyli prościej rzecz ujmując pieniądze umieszczone przez Kowalskich i Nowaków na ich kontach w banku lub SKOK-u 😉

Nie są to jednak jedyne “osoby”, których pieniądze są chronione przez gwarancję BFG. Dolicza się do nich również innych użytkowników banków. Są nimi: 

• osoby prawne,
• różne jednostki organizacyjne, które nie są osobami prawnymi, ale na mocy odpowiednich ustaw mają odpowiednią zdolność prawną,
• szkolne kasy oszczędnościowe,
• pracownicze kasy zapomogowo - kredytowe,
• rady rodziców.

Natomiast w przypadku SKOK-ów pieniądze pochodzące z gwarancji BFG obejmują:

• różnego rodzaju organizacje pozarządowe,
• pieniądze należące do kościoła lub innego związku wyznaniowego, ale z zastrzeżeniem, że muszą być one osobami prawnymi,
• spółdzielnie, 
• związki zawodowe,
• wspólnoty mieszkaniowe.

Dzieląc wspólne konto bankowe, Bankowy Fundusz Gwarancyjny chroni każdego z jego współwłaścicieli osobną gwarancją fot. Heimplatz on Unsplash

I tutaj kolejna ważna informacja. Gdy posiadamy współdzielone konto z naszym małżonkiem lub partnerem, każde z nas jest objęte osobną gwarancją. To znaczy, że osobna kwota gwarancji obejmuje nas i osobna obejmuje naszą drugą połówkę 😉 Warto jednak zwrócić uwagę, że pieniądze objęte gwarancją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego dotyczą całej kwoty umieszczonej
w konkretnym banku. Czyli sumy wszystkich pieniędzy zdeponowanych w banku lub SKOK-u.

Kogo NIE obejmują gwarancje Bankowego Funduszu Gwarancyjnego?

Skoro już wymieniłem, kogo obejmują gwarancje BFG, warto również wspomnieć, kogo one nie obejmują. I tutaj można być trochę zaskoczonym, czytając listę podmiotów, które nie uzyskają zwrotu swoich pieniędzy w przypadku upadku banku lub kasy. 

Zalicza się do nich:

• Skarb Państwa,
• Narodowy Bank Polski,
• inne banki (w tym zagraniczne) oraz instytucje kredytowe opisane przez ustawę Prawo Bankowe,
• SKOK, który zdeponował swoje pieniądze w innym SKOK-u,
• zakłady ubezpieczeń, 
• fundusze inwestycyjne oraz towarzystwa funduszy inwestycyjnych,
• fundusze emerytalne oraz towarzystwa emerytalne,
• jednostki samorządu terytorialnego.

Więcej szczegółów dotyczących wyłączeń można szukać w treści samej ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym - artykuł 22 ustęp 1 🙂 Oczywiście, jeśli mamy taką ochotę 😉

Ranking kont i lokat

Konta osobiste do 600 PLN ekstra

 Konta oszczędnościowe do 8,0%

Lokaty bankowe do 7,1%

Promocje bankowe

Konta firmowe do 2900 PLN ekstra

Najtańsze ubezpieczenie

Jaka jest wysokość gwarancji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego?

Wiedząc już to wszystko, przejdźmy do tego, jaka jest suma pieniędzy, którą w bezpieczny sposób możemy ulokować w banku i zostanie nam ona zwrócona przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny
w razie jego upadku. 

Bazową kwotą, którą gwarantuje BFG w przypadku upadku banku lub SKOK-u jest równowartością 100 000 euro w naszej rodzimej złotówce. Wylicza się tę kwotę na podstawie średniego kursu pochodzącego z NBP. Wszystkie pieniądze będące powyżej tej kwoty niestety już taką gwarancją nie są objęte, ale stosuje się względem tej zasady pewne wyjątki.

Gwarancja BFG do 200 000 euro

Są nimi dość specyficzne sytuacje pozwalające na wypłatę gwarancji w wysokości do 200 000 euro (oczywiście w przeliczeniu na złotówki). Aby jednak nasze pieniądze zostały objęte taką gwarancją, muszą one spełnić dwa warunki. Pierwszy z nich dotyczy okresu, w którym te pieniądze będą
w naszym posiadaniu. 

Nie może być to czas dłuższy niż 3 miesiące od momentu wpływu ich na nasze konto. Drugi warunek dotyczy ich pochodzenia, a raczej źródła takich pieniędzy. A jest nim:

• sprzedaż nieruchomości (mieszkania, domu jednorodzinnego, gruntu),
• podział majątku, 
• spadek,
• odszkodowanie,
• odprawa pieniężna,
• odprawa emerytalna lub rentowa.

Brak limitu gwarancji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego

Całkowicie osobnym źródłem naszych pieniędzy są jednak kwoty pochodzące z odszkodowania za szkody wyrządzone przestępstwem oraz zadośćuczynienie za wyrządzone krzywdy opisane przez artykuł 552 Kodeksu Postępowania Karnego - klik. 

Gotówka pochodząca z takiego źródła nie ma limitu gwarancji. Czyli może ona być wyższa niż 200 000 euro i w razie upadku banku lub SKOK-u zostanie wypłacona w pełnej sumie. Niestety tutaj też jest pewne obostrzenie. Pieniądze pochodzące z takiej wypłaty muszą być przez nas rozdysponowane do 3 miesięcy od wpływu na nasze konto. W przeciwnym razie zostają po tym czasie objęte standardowym limitem 100 000 euro.  

Limity gwarantowanej wypłaty przez BFG

Kolejną ciekawostką na temat Bankowego Funduszu Gwarancyjnego może być to, że nie od początku swojego istnienia wysokość kwoty gwarantowanej była tak wysoka. Bo nie ma co ukrywać 100 000 euro to całkiem spora kwota 😉 

Została ona wprowadzona od 30 grudnia 2010. W tym okresie została również wprowadzona gwarancja wypłaty tych środków w terminie nieprzekraczającym 20 dni roboczych. Poza tymi zmianami weszły w życie również inne przepisy wprowadzające usprawnienia w już działającym mechanizmie. 

Zalicza się do nich:

• likwidację zasady kompensowania. Zasada ta powodowała, że środki wypłacane przez fundusz do maksymalnej kwoty gwarancji były pomniejszane o wartość zaciągniętego kredytu w banku lub kasie,
• objęcie gwarancją wszystkich podmiotów gospodarczych oprócz tych, które zostały wyłączone przez ustawę o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, procedura wypłaty gwarancji zostaje rozpoczęta już od dnia, w którym KNF zawiesi działanie konkretnego banku oraz złoży wniosek
  o ogłoszenie jego upadłości.

Poprzednie limity gwarancji obowiązywały od 28 listopada 2008 roku i wynosiły jedynie 50 000 euro. Czyli o połowę mniej niż jest teraz, co nie zmienia faktu, że dalej była to dość spora suma pieniędzy.  

Natomiast do 27 listopada 2008 roku limit gwarancji wypłat był - można powiedzieć - dość mizerny. Dlaczego “mizerny”? Ponieważ gwarantowały wypłatę 100% wartości depozytu tylko do kwoty 1000 euro. Od tej kwoty do kwoty 22 500 euro, w razie upadku banku lub kasy można było liczyć tylko na 90% wartości depozytu. Powyżej tej kwoty - no cóż - gwarancji nie było i w razie czego można było liczyć na okrągłe 0%.

Aby odzyskać resztę swoich pieniędzy, nieobjętych gwarancją przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny będziemy musieli udać się do sądu. fot. Sang Hyun Cho from Pixabay

A co z resztą środków powyżej kwoty gwarantowanej przez BFG?

Ok, ale co się dzieje w sytuacji, w której mieliśmy zgromadzoną kwotę wyższą niż 100 000 euro i nasze pieniądze nie spełniały warunków “specyficznej sytuacji”? Nadal możemy je odzyskać. Niestety nie będą one już wypłacane przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Po upadku banku lub kasy wszystkie pieniądze powyżej kwoty gwarantowanej mogą zostać przez nas odzyskane, ale już w ramach postępowania upadłościowego. 

Wtedy w naszym najlepszym interesie jest się zgłosić jako strona w terminie wskazanym
w postanowieniu sądu o ogłoszeniu upadłości. Dopiero po wykonaniu takiego ruchu możemy się starać o odzyskanie reszty naszych pieniędzy. Na pewno jednak będzie to trwało dłużej, ale zawsze istnieje na to jakaś szansa. 

Zasady wypłaty środków z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego

Rozważmy jednak teraz najgorszy z możliwych scenariuszy. Czyli taki, w którym dowiadujemy się, że nasz bank ogłosił upadłość. Co w takiej sytuacji należy zrobić? O ile odpowiedź na to pytanie może być zaskakująca, to w zasadzie nie musimy robić nic 😉 Już wyjaśniam. 

W momencie, gdy bank lub SKOK, w którym trzymaliśmy nasze pieniądze, ogłasza upadłość, do gry wkracza zarządca lub zarząd komisaryczny nad daną instytucją. W ciągu maksymalnie 3 dni od ogłoszenia upadłości musi on przekazać do Bankowego Funduszu Gwarancyjnego listę wszystkich właścicieli depozytów, którymi się zajmował. Na podstawie takiej listy BFG będzie wypłacać nam pieniądze. Uruchomienie wypłat środków gwarantowanych (do 100 000 euro) powinno odbyć się do 7 dni od dnia spełnienia warunków gwarancji. 

Aby się jednak dowiedzieć, gdzie możemy je odebrać, wystarczy zajrzeć na stronę internetową Bankowego Funduszu Gwarancyjnego - klik. To właśnie na niej będą znajdowały się wszystkie potrzebne nam informacje dotyczące wypłaty naszych pieniędzy.

Wypłata gwarancji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego

Gdy już zapoznamy się z treścią zawartą na stronie BFG, należy zabrać ze sobą dowód osobisty i udać się do wskazanej placówki bankowej lub SKOK-u. Na miejscu wystarczy okazać nasz dokument
i zdecydować się czy chcemy wypłacić te pieniądze w formie gotówkowej lub przelewem na wskazane przez nas konto. Obie te operacje są dla nas całkowicie bezpłatne, więc nie musimy się martwić
o jakieś dodatkowe koszty. 

Jeśli jednak w wyznaczonym przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny czasie nie podejmiemy naszych pieniędzy, nic się tak naprawdę nie dzieje. Mamy na to czas do 5 lat od momentu zawieszenia pracy konkretnego banku. Jednak należy zwrócić uwagę na to, że odbiór naszych środków w tym czasie będzie możliwe tylko w Biurze BFG po wypełnieniu odpowiedniego wniosku. Po tym terminie (po 5 latach kalendarzowych) nasze roszczenia się przedawniają.

Kiedy wypłata pieniędzy z BFG może się wydłużyć?

Warto też zwrócić uwagę na sytuacje, w których wypłaty środków objętych gwarancją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego mogą się przedłużyć. Zalicza się do nich sytuacje gdy:

• pieniądze zdeponowane w upadającym banku są przedmiotem sporu w sądzie,
• są to kwoty odkładane przez nas na IKE lub IKZE,
• wysokość wypłaty przekracza kwotę gwarantowaną (powyżej 100 000 euro i te pieniądze pochodzą z wcześniej przeze mnie podanych źródeł),
• kwoty objęte przez BFG są wypłacane w oddziale nieznajdującym się na terenie Polski,
• istnieją wątpliwości co do prawdziwości danych osoby, ubiegającej się o wypłatę gwarancji ewentualnie dotyczą one w ogóle jej prawa do takich pieniędzy.

I to by było na tyle, jeśli chodzi o informacje dotyczące Bankowego Funduszu Gwarancyjnego 🙂 Teraz przynajmniej będziemy wiedzieli co oznacza ta tabliczka dumnie wisząca w każdym oddziale banku lub SKOK-u 😉 A raczej wiemy, jak działa i co robi dla nas BFG.

Pozdrawiam.